Građani Republike Srpske dočekaće Novu godinu bez snijega, a temperature će biti u plusu sve do pravoslavnog Božića kada će doći do promjene vremena, izjavio je meteorolog u Republičkom hidrometeorološkom zavodu Republike Srpske, Igor Kovačević.

U novogodišnjoj noći očekuje se suvo vrijeme uz temperaturu oko nula stepeni na zapadu i na planinama hladnije uz slab mraz.
Prvog dana Nove 2014. godine biće suvo i promjenjivo vrijeme sa sunčanim intervalima. Temperatura u najtoplijem dijelu dana kretaće se od pet do 10, na jugu Hercegovine do 12, a u planinama do dva stepena.

Naredna dva dana očekuje se oblačno vrijeme sa najvišim dnevnim temperaturama i do 11, na jugu do 13 stepeni, dok će 4. i 5. januara jutra biti hladna sa slabim i umjerenim mrazem, a preko dana suvo sa sunčanim intervalima.

Sudeći po dugoročnoj prognozi temperatura će biti iznad prosjeka za ovo doba godine sve do pravoslavnog Božića kada se očekuje zahlađenje vremena uz snježne padavine.

Građani su razočarani što neće uživati u zimskim čarima za novogodišnje praznike, ali se snijegu mogu nadati za Božić.

Pripadnici Agencije za istrage i zaštitu BiH uhapsili su jutros sedam osoba osumnjičenih da su počinili krivično djelo ratnog zločina protiv srpskog civilnog stanovništva u mjestu Kukavice na području opštine Rogatica 1992. godine.

Tužilaštvo BiH saopštilo je da su ova lica osumnjičena da su, kao pripadnici nekadašnje Armije BiH 28. avgusta 1992. godine izvršili napad na civile srpske nacionalnosti koji su se sa područja opštine Goražde kretali prema teritoriji Rogatice.

U napadu je ubijeno više od 20 žrtava, uglavnom žena, djece i staraca srpske nacionalnosti.

Tužilac Posebnog odjeljenja za ratne zločine proveo je temeljnu i intenzivnu istragu o ovom ratnom zločinu, koji predstavlja najveće stradanje žrtava srpske nacionalnosti na tom području, nakon čega su identifikovani osumnjičeni, koji su jutros lišeni slobode, navodi se u saopštenju.

Ova lica su uhapšena prema nalogu Tužilaštva BiH i pod istragom su Tužilaštva.

Tužilaštvo BiH nastavlja istragu u pravcu podizanja optužnice koja će biti podignuta uskoro, ističe se u saopštenju.

U januaru gotovo da i nema dana a da vjernici (pa i ateisti) neradnim danima ne obilježavaju neki od brojnih slavskih svečanosti.
 
Ljekari u ambulantama porodične medicine u RS posljednjih dana upozoravaju pacijente sa povišenim krvnim i srčanim pritiskom, trigliceridima i šećerom da se narednog mjeseca, ako je moguće, uzdrže od teške hrane i povećane količine alkohola.
 
Ovo upozorenje nije rezultat nekog blagostanja i solidnog standarda života već približavanja "svetog januara" kako ovaj, prvi kalendarski mjesec, nazivaju u Republici Srpskoj. U narednom mjesecu gotovo da i nema dana a da vjernici (pa i ateisti) neradnim danima ne obilježavaju neki od brojnih slavskih svečanosti. Zaposleni na to imaju zakonsko pravo koje se, po pravilu, koristi jer se radi o plaćenom odsustvovanju sa posla.
 
Praznično šarenilo u BiH je rezultat dejtonskog ustavnog ustroja, koji je entitetima i Brčko distriktu omogućio zakonsko regulisanje prazničnih i neradnih dana.
 
Jedini praznici koji se slave na teritoriji cijele države su Nova godina (1. i 2. januar), odnosno Praznik rada (1. i 2. maj). Treći praznik koji se slavi u BiH je 9. maj - Dan pobjede nad fašizmom. Ako neki od navedenih datuma pada u nedjelju, onda se praznovanje produžava na - ponedeljak.
 
U RS, pored zajedničkih praznika, neradnim danom se obilježavaju 9. januar (Dan republike) i 21. novembar - dan kada je potpisan Dejtonski sporazum i uspostavljen mir u BiH. Mada nema zvanične formulacije, ova dva datuma bi se mogla proglasiti za dva poludržavna praznika, jer ih slavi - pola države. U Federaciji su ta dva dana obični radni dani.

Vlada Republike Srpske donijela je zaključak prema kojem 14. januar u Srpskoj neće raditi republički organi i organizacije, organi jedinica lokalne samouprave, javna preduzeća, ustanove i drugi koji Novu godinu obilježavaju prema Julijanskom kalendaru.

"Rukovodioci ovih organa obavezni su da do kraja 2014. godine organizuju rad, radi ostvarivanja punog godišnjeg fonda radnih dana", saopšteno je iz Biroa Vlade Srpske za odnose s javnošću.

Prema Zakonu o praznicima Republike Srpske, republički praznik je Nova godina prema Gregorijanskom kalendaru, pa će neradni dani biti i 1. i 2. januar.
 
Slična je situacija i u drugom entitetu. Prema Zakonu o praznicima Federacije BiH, dok se u RS redovno radi, u ovom entitetu praznuje se 1. mart kao Dan nezavisnosti BiH i 25. novembar - Dan državnosti BiH. I kod ovih datuma nema saglasnosti dva većinska konstitutivna naroda, jer se više slavi u dijelovima sa većinskim bošnjačkim stanovništvom. U Republici Srpskoj se tada radi kao i svakog drugog dana.
 
Posebna je priča kada se radi o značajnim vjerskim praznicima. U tom pogledu bosansko neslaganje dolazi do - punog izražaja.
 
Tako je 25. decembar u Brčko distriktu za sve zaposlene katolike, ali i pripadnike drugih vjeroispovesti i ateiste, bio neradni dan. Brčanski parlament je još početkom godine usvojio Odluku o neradnim danima u Distriktu kojom su obuhvaćena oba Božića, Usrksa/Vaskrsa i Bajrama.
 
U RS vjerskim praznicima proglašeni su pravoslavni i katolički Božić, pravoslavni i katolički Veliki petak, Kurban i Ramazan Bajram i pravoslavni Vaskrs i katolički Uskrs.
 
Zakonom su regulisani praznici i neradni dani u tri teritorijalne jedinice u BiH. Za više od pola miliona registrovanih lica sa Biroa za zapošljavanje u cijeloj zemlji neradni dani, nažalost, traju tokom cijele godine. A sudeći po trendovima u privredi i, kako ga političari nazivaju, realnom sektoru možda će praznovati – godinama.

Čini se da situacija u entiteskim budžetima nije baš sjajna. Neizvjesnost oko tranše MMF-a, te još neraspodijeljena sredstva Elektroprenosa BiH natjerale su vlasti u Federaciji BiH i Republici Srpskoj da potegnu za emitovanjem trezorskih zapisa da bi mogli da isplaćuju budžetske obaveze.

Tako su se samo ove sedmice dva bh. entiteta kratkoročno zadužili za 60 miliona maraka prodajući na berzi državne vrijednosne papire. No ekonomisti im poručuju: štedite, a ne zadužujte se.
 
Kako drugačije reći za stanje finansija u bh. entitetima osim da su entiteti u dugovima do guš, a pri tome su zakazali i očekivani prihodi. Republika Srpska ovu godinu će završiti sa deficitom većim od 80  miliona evra.

Pri tome Federacija Bosne i Hercegovine u 2014. godinu ulazi sa rekordnim deficitom, koji je gotovo 350 miliona evra. Minuse i rupe u budžetima entitetske vlasti pokušavaju da popune prodajom trezorskih zapisa.

U Federaciji BiH je u proteklih nekoliko dana prodato kratkoročnih obveznica u vrijednosti 20 miliona evra, a  Republika Srpska se prodajom trezorskih zapisa dodatno zadužila za nešto više od 10 miliona evra.

Ekonomisti ni u kom slučaju ne podržavaju takav vid zaduživanja.

„To nije dobar način za zaduživanje entiteta kod nas i ostavljaće dugoročne posljedice u onome smislu u kome će povećavati dužničku ovisnost, dakle spiralu zaduživanja jednog i drugog entiteta. Nije dobro ni sa stanovišta visine kamatne stope, jer se zaduživanje vrši tako što te trezorske zapise kupuju komercijalne banke“, kaže profesor Ekonomskog fakulteta u Sarajevu Mirko Puljić.

To što se entiteti dodatno kratkoročno zadužuju samo pokazuje da ne postoji likvidnost njihovih budžeta, smatra ekonomista Damir Miljević. On ističe da entiteti već nekoliko godina intenzivno koriste trezorske zapise da namire budžetske minuse. Primjer je Republika Srpska koja konstantno drži zaduženje od oko 60 miliona evra, što znači da taj iznos konstantno nedostaje u budžetu entiteta:

„To su kratkoročne hartije od vrijednosti i one se izdaju do godinu dana. Kamate na trezorske zapise se kreću između 4,5 i 6 posto. I u principu vlasti potežu za kratkorčnim akcijama kad imaju neki gep, treba neki mjesec preskočiti, međutim, to su vanredni instrumenti koje vlasti već koriste redovno“, navodi Miljević.

„Očito da RS i FBiH nemaju drugog izlaza osim da se krakoročno, vrlo skupo zadužuju na domaćem tržištu kapitala. Budžeti su u takvoj situaciji da su im grčevito potrebna nova finansijska sredstva, koja sada nadoknađuju na tržištu kapitala“, navodi urednik portala capital.ba Siniša Vukelić.

Smanjiti rastrošnost

Vladajuće strukture u entitetima u prodaji trezorskih zapisa ne vide ništa sporno. Predsjednica Vlade RS Željka Cvijanović kaže da je posljednje zaduženje vrlo opravdano:

„Zbog izostanka sredstava koja su bila planirana. To se odnosi na tranšu MMF-a - izostala je ne krivicom nijednog od dva entiteta, a takođe i na izostanak sredstava od Elektroprenosa“, navodi Željka Cvijanović.

Premijer Federacije BiH Nermin Nikšić priznaje da postoje problemi u finansiranju iz entitetskog budžeta:

"Nije upitna isplata decembarskih plat, nije upitna ni isplata penzija - ono što je obaveza budžeta biće servisirano. Sve druge obaveze su zaustavljene“, kaže Nikšić.

Ekonomski stručnjaci smatraju da najveća krivica za budžetske deficite leži u lošem vođenju finansija, koje je naročito postalo izraženo nakon uvođenja sistema naplate poreza na dodatnu vrijednost.

„Ogroman priliv koji je došao od PDV-a kada je uvedena i uspostavljena Uprava za indirektno oporezivanje, kada su prihodi budžeta bili drastično povećani, djelovalo je kao šok od kojeg su političari u BiH bili toliko omamljeni da su drastično povećali svoje rashode i broj zaposlenih – i onda kada je došla kriza, oni nisu ništa preduzeli da smanje broj zaposlenih ili plate onih koji rade u državnoj administraciji“, naglašava Siniša Vukelić.

No kada bi vlast bila manje rastrošna, kada bi se odrekla barem nekih privilegija i komoditeta, zaduženja ne bi ni bila potrebna, uvjeren je Damir Miljević:

„Kad bi se plate smanjile pet posto i napravila ušteda na materijalnim troškovima od 10 posto, što je minimum koji se može napraviti - s obzirom da sekretarica u državnom ministarstvu ima 450 maraka plaćenog mobilnog telefona. Ukupna ušteda koja bi se mogla napraviti je negdje između 450 i 500 miliona KM“, tvrdi Miljević.

Naredna godina će biti posebno teška za oba entitetska budžeta jer takođe dospijevaju rekordni iznosi za vraćanje dugova.

Oba entiteta moraju da vrate ukupno više od 650 miliona evra dospjelih obaveza. Pri tome je ukupni dug Republike Srpske prešao 2,4 milijarde evra, a dug Federacije Bosne i Hercegovine oko dvije i po milijarde evra.

Dok političari uvjeravaju da je stanje stabilno, neki ekonomisti misle da bi se budžetski sistem mogao urušiti. Čak je i ugledni britanski magazin “The Economist” svrstao Bosnu i Hercegovinu među zemlje kojima prijete veliki socijalni nemiri u 2014. godini.