Zašto se kaže -pijan kao majka-

Profesor Dobrivoje Stanojević otkriva porijeklo poznatih srpskih izreka.

Usmena i pismena tradicija u Srba obiluje raznoraznim poslovicama i izrekama. Nije poznato da li je za to zaslužna mentalna ljenost, sklonost ka generalizaciji ljudi i događaja ili nedovoljno razvijen vokabular naroda, tek ove često nejasne, patetične, arhaične rečenice koje upućujemo jedni drugima dio su naše svakodnevnice, iako nam je porijeklo većine nepoznato.

"Poslovice uglavnom vode porijeklo od nekog konkretnog događaja, koji je, putem usmenog predanja i prepričavanja koje ga je postepeno mijenjalo, zadobio univerzalne ili čak mitske dimenzije. I način na koji su priče ispričane takođe je dio samog iskustva događaja" kaže za 24 sata Dobrivoje Stanojević, profesor Fakulteta poličkih nauka u Beogradu.

Jedan od dobrih primjera za ovo su i izreka "lupaš kao Maksim po diviziji".
"Koliko sam upoznat, izreka potiče iz Prvog svjetskog rata, u kom je postojao neki artiljerac Maksim, koji je obimno ali ne baš efikasno 'tukao' po neprijateljskim divizijama.

Potpuno druga vrsta izreke je 'pijan kao majka', koja je vezana za nekadašnju tradiciju po kojoj su porođajni trudovi budućih majki ublažavani alkoholom, mada postoji i drugo tumačenje po kom primjer za alkoholisanost postaje 'majka zemlja', koja se, baš kao tipični pijanac, okreće oko sebe i oko sunca, a pritom je i blago nakrivljena", tumači Stanojević.

Profesor smatra da su izreke među Srbima veoma zastupljene, a taj fenomen objašnjava time što su one "najkoncizniji način da se nešto objasni". To može biti korisno u neobaveznoj komunikaciji, ali kada je u pitanju komplikovanija analiza nekog događaja, uopšteni karakter poslovica predstavlja veliki problem.

"Ne možete poslovicom, čija je suština u uopštavanju, objasniti neki specifičan događaj. To bi posebno trebali da znaju novinari i uopšte oni koji se bave pričanjem i objašnjavanjem. Takođe, osobe koje se narodnim izrekama često služe uglavnom su neinventivne, staromodne, a uvijek mogu doći u situaciju da se njihove riječi ismiju ili ironizuju", objašnjava Stanojević.